Bu soguk liman kentinin yerlesime acilma hikayesi kolonilesme hareketi ile basliyor. Ancak bolgenin gelismesindeki en onemli etken oldukca sasirtici. Bir hapishane.Evet adadaki hapishane sehrin tarihine derin izler birakiyor. Ushuaiadaki hapishane nedense bana Steve MCQuinn ile Dustin Hoffmann in o olaganustu filmini cagiristirdi..Kelebek Adasi ile Ushuaia farkli cografyalarda yer aliyor olsa da ;gezerken gozumde adeta filmi canlandirdim..
SUCLU ADASI
Tarih Ocak 1896 yi gosterdiginde Primero de Mayo gemisi adaya 14 suclu getiriyor..Onlarla beraber eski mahkumlardan olusan kadinli erkekli 11 kisi daha adaya ayak basiyor.Maksat ;bu cetin iklimin hukum surdugu topraklari islah edip yerlesime acmak.Mahkumlardan olusan bir koloni (penal colony) olusturma fikri doguyor ancak pek hayata gecirilemiyor..
HAPISHANE ADASI
Aslinda bolgedeki ilk askeri hapishane States Island uzerinde aciliyor. Hani su Jules Verne in ugruna meshur (Dunyanin Ucundaki Fener) kitabini yazdigi ada..Dusunuyorum da;mahkumlar daha da uzaga goturulemezdi herhalde..Ancak acik denizin ortasinda bu hapishanenin sartlari nasildi kimbilir ;insani nedenlerden oturu 1902 yilinda Ushuaiaya tasiniyor.Ushuaiadaki 5 avludan olusan hapishanenin insaasinda da yine mahkumlar calisiyor. O donemdeki cezaevi adi suclular ve omur boyu hapse mahkum olanlarin da yer aldigi 600 kadar suclu barindiriyor. Hapishane halen gecmisten gelen bir fotograf gibi.Bir bolumu onarilmis ve unlu mahkumlarin balmumundan heykelleri sergileniyor.Diger koridor ise oldugu gibi birakilmis..Kuflu ve korkutucu haliyle sizi karsiliyor.Aci,soguk,cileyle yuklu duvarlar icinizi burkuyor..
SEHRIN LOKOMOTIFI
Dusunmesi garip olsa da hapishane sehrin sosyal ve ekonomik yasaminda lokomotif gorevini ustleniyor.Sehrin insaasinda mahkumlar calistiriliyor.yaptiklari is karsiliginda cok cuzi de bir ucret aliyorlar.Tam 30 degisik alanda calistiriliyorlar.Ushuaianin elektrik,telefon hatlarinin cekilmesinde ,sokaklarin binalarin insaasinda hep onlarin imzasi var.Hatta 25 kilometrelik demiryolu hatti kurup islerini buradaki trenle goruyorlar. .Ancak hapishane sartlari bu cetin iklimin surdugu adada oldukca zor..Kacma tesebbuslerinin birkactanesi disinda cogu basarisizlikla sonuclaniyor..
ILGINC KARAKTERLER
Bundan sadece 100 yil kadar once hapishanedeki unlu mahkumlardan biri Cayetano Santos Godino(el petiso orejudo)..Iri kulaklariyla meshur .Cocuk denecek yasta gerceklestirdigi ardi ardina cocuk cinayetleri uzerine yakalaniyor.Kurbanlarini acimasizca olduren tam bir psikopat.Ancak doktorlar sorunun iri kulaklarindan kaynaklandigini dusunup kendisine estetik ameliyat bile yapiyorlar.Psikopat uslanmiyor. Bir gun mahkumlarin en sevdigi kopek avluda olu bulunuyor. Suclunun iri kulakli Cayetano oldugu anlasilinca,cezasi da mahkumlar tarafindan veriliyor ve dovulerek olduruluyor.
Bir diger mahkum ise Simon Radowitzky.Donemin unlu Rus anarsisti. 1909 yili 1 Mayis gunu Buenos Aireste kanli biten eylemin mimari emniyet muduru Albay Ramon Falconu oldurmus..Bir halk kahramani gibi.Yrigoyen hukumeti ulkeyi terketmesi sartiyle ulkeden cikmasina izin veriyor.Unlu anarsisti Sokolo isimli gemiyle Siliye cikartiyorlar.
Bir diger mahkum ise ;Mateo Banks.Kendisine her sabah saatlerce dua ettigi icin"mistik"deniyor. Oysaki iki ciftlige sahip olmak icin aile fertlerini zehirleyip olduruyor. Sucunu omrunun sonuna kadar reddediyor. Oysa her sabah saatler suren dua seanslari ile,elinin ayasinda yer alan (dikenlerini kendine batirmis gul) figuru bircoklarina gore pekcok anlam tasiyor..
POLITIK MAHKUMLAR
Yil 1930 lari gosterdiginde ise hapishane bu kez politik mahkumlarla dolup tasiyor.Donemin yonetimine muhalif bircok isim hapse atiliyor. Bunlar arasinda unlu politikacilar, yazarlar, dusunurler de var. 1947 yilinda ise hapishane hukumet kanaliyla kapaniyor.Ve arazi Deniz kuvvetlerine devrediliyor..Bugun hapishaneden geriye ise; mahkumlarin kullandiklari ve yaptiklari esyalar;orjinal uniformalari ..ve elbette Ushuaianin yerlesim planina kattigi derin izler kalmis..
ILK GOCMENLER
Yuzyilin basinda mahkumlarin da yardimiyla insaa edilen yeni kente Avrupadan tuccarlar da gelmis.O donemki ilk magazalar;kasabadaki sosyal hayatin ve dostluklarin paylasildigi yerler imis..Magaza sahipleri biraz sirdas, biraz arkadas,etrafa borcveren insanlarmis..bu kucuk bakkallarda ayakkabidan dugmeye her turlu esya satiliyormus.Mesela bu kisilerden Barcleit Fadul isimli tuccara ait lokanta halen hizmet veriyor..
IKINCI GOC HAREKETI
Sehir 1970 ve 80 lerde ikinci bir goc hareketi almis.O donem hukumet,bu topraklara insanlari cekmek icin yeni bir kampanya baslatmis. Ve Arjantin yakin tarihinde (bire uc) olarak bilinen yasayla ,bolgede calisacaklara uc kati maas onerilmis..Bizim GuneyDogu Anadoludaki cift maas uygulamasini andiriyor..Sonucta dunyanin en ucundaki bu soguk,firtinali limani bir yerlesim alanina donusmus..
No comments:
Post a Comment